Vergi dü­zenlemelerinde vergi yük hafifletilmek istenirken daha da ağırlaştı

Yeni vergiler ve vergi artı­rımlarına rağmen bütçe açığı­nın büyümeye devam ettiği son bir yılda kamu mali dengelerin­de henüz somut düzelme görül­mezken, vergide adalet terazisi tüketiciler aleyhine; gelir, kâr ve servet sahibi kesimler lehine da­ha da bozuldu.

Hazine ve Maliye Bakanlı­ğı’nın kasım ayı bütçe verileri yıl­lıklandırıldığında son bir yılda toplanan verginin 7 trilyon 38,3 milyar liraya ulaştığı belirlendi. Bunun 4 trilyon 639,9 milyar li­rası, yüklenicisi nihai tüketiciler olan, satın alınan mal ya da hiz­metin fiyatının içinde yer alan ve devletin başlıca finansman kay­nağını oluşturan “dolaylı vergi­ler”den elde edildi. Gelir, kâr ve servet sahiplerinden alınan “doğ­rudan” vergilerde son bir yıldaki tahsilat ise 2 trilyon 397,2 milyar lirada kaldı.

Buna göre vergile­rin ağırlaştırıldığı son bir yıldaki vergi pastasının yüzde 65,9’unu dolaylı, yüzde 34,1’ini doğrudan vergiler oluşturdu. Başka deyişle bu dönemde toplanan her 100 TL verginin 65,90 TL’sini KDV, ÖTV vb. adlar altında tüketiciler, 34,10 TL’sini gelir, kâr ve servet sahip­leri ödedi.

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine göre, gelir düzeyine bakılmaksızın herkesten aynı tutarda alındığı için vergi adaletini bozan dolaylı vergilerin pastadaki payı Kasım 2023 itibarıyla son bir yılda yüz­de 64,7 olmuştu. Buna göre son bir yılda dolaylı vergi oranı daha da yükseldi.

VERGİNİN YARISI KDV VE ÖTV’DEN

Son bir yılda dahilde üretilip satılan ürünlerden 952,4 mil­yar ve ithal ürünlerden 1 trilyon 307,5 milyar liralık KDV tahsil edildi. ÖTV’de son bir yıldaki tahsilat da 1 trilyon 395 milyar lira oldu. Söz konusu iki dolay­lı vergi kaleminden bir yılda el­de edilen 3 trilyon 655 milyar li­ra, toplam vergi gelirinin yarıdan fazlasını oluşturdu.

Vergilendirme alanlarına gö­re son bir yılda gerçekleşen ÖTV tahsilatı şöyle:

-Sıfır motorlu taşıt satışla­rından 509,2 milyar TL

-Akaryakıt ve doğal gaz tüke­timinden 383,8 milyar TL

-Sigara ve diğer tütün mamulleri tü­ketenlerden 301,3 milyar TL

-Alkollü içki tüke­tenlerden 101,3 milyar TL

-Kolalı gazoz satışlarından 11,5 milyar TL

-Dayanıklı tüketim malları ve diğer ürünlerden toplam 87,8 milyar TL.

DİĞER DOLAYLI VERGİLERDE TAHSİLAT

Son bir yılda diğer dolaylı ver­gilerden, Banka ve Sigorta Mu­ameleleri Vergisi’nde (BSMV) 327,6 milyar liralık tahsilat ger­çekleştirildi. İthal ürünlerden sekiz ayda alınan 221,5 milyar liralık Gümrük Vergisi de ni­hai tüketiciye yansırken, ehli­yet, pasaport gibi resmi evraktan alınan harçlardan 193,2 milyar, Damga Vergisi’nde 141,2 milyar, Şans Oyunları Vergisi’nde 37,4 milyar, Özel İletişim Vergisi’n­de 29,1 milyar, dijital hizmet ver­gisinde 19,5 milyar, Konaklama Vergisi’nde 11,5 milyar liralık tahsilat gerçekleşti.

GELİR VERGİSİ ÜCRETLİLERDEN

Doğrudan vergiler kapsamın­da ise son bir yılda Gelir Vergi­si mükelleflerinden yapılan tah­silat 1 trilyon 426,6 milyar lira olurken, bunun 1 trilyon 327,6 milyar lira ile tamamına yakını­nı, memur maaşları ve özel sek­tör çalışanlarının ücretleri üze­rinden kaynağından yapılan Gelir Vergisi Tevkifatı oluştur­du. Ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, men­kul sermaye iradı ve gayrimen­kul sermaye iradı elde edenler­den beyana dayalı, basit usulde ve geçici nitelikte tahsil edilen toplam Gelir Vergisi gelirinde ise yıllık tahsilat sadece 99,1 mil­yar lira ve bunun pastadaki payı sadece yüzde 1,4 oldu.

ŞİRKETLERİN PAYI YÜZDE 12,6

Anonim, limited ve komandit niteliğinde kurulmuş sermaye şirketleri ile kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, yabancı iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarının ödediği, doğrudan nitelikteki Kurumlar Vergisinde ise son bir yılda 889,9 milyar liralık tahsilat gerçekleşti.

Kurumlar Vergisi tahsilatının toplam pastadaki payı sadece yüzde 12,6 oldu. Doğrudan nitelikte ve mülkiyet üzerinden alınan vergilerden Motorlu Taşıtlar Vergisinde yıllık tahsilat 74,4 milyar, Veraset ve İntikal Vergisinde 49,9 milyar olurken, Değerli Konut Vergisinde tahsilat 97 milyon lira ile sembolik kaldı. Son bir yılda mülkiyet üzerinden alınan vergilerin toplam pastada payı sadece yüzde 1,1 düzeyinde gerçekleşti.

patronlardunyasi.com